Kappeller (nie Kapeller) Josef Anton II (1761–1806), malarz-miniaturzysta i miedziorytnik, Austriak. Ur. 22 II w Imst (Tyrol), syn malarza Józefa Antoniego I i Brigitte Oberhofer. Uczył się początkowo u J. G. Wittwera w swym mieście rodzinnym, następnie w l. 1775–81 u malarza fresków F. A. Zeillera w Reutte, wreszcie w Akademii Wiedeńskiej u H. Fügera i H. Maurera. W r. 1787 uzyskał za obraz śpiącego fauna pierwszą nagrodę, co przyniosło mu pewien rozgłos. Datę 1788 położył na rytowanym w miedzi portrecie feldmarszałka Laudona (wg Fügera); jeszcze widać wówczas był w Wiedniu. W tym czasie zaangażowany został jako nauczyciel domowy przez Antoniego Barnabę i Teklę z Czapliców Jabłonowskich (siostra Jabłonowskiej była żoną F. Ks. Woyny, posła polskiego w Wiedniu) i zjechał wraz z matką do Polski. Mieszkał K. w Warszawie, poza kilkoma miesiącami w r. 1792, kiedy wraz z przyjacielem nazwiskiem Jawureck (może to muzyk Józef Jawurek?) przebywał na wsi. Szybko przylgnął do przybranej ojczyzny, związał się z elementami patriotycznymi, rozwinął działalność artystyczną, wprawdzie liczebnie skromną, ale na wysokim poziomie. Spośród artystów zbliżył się do Zygmunta Vogla, Karola Grölla, Fryderyka Johna i Józefa Grassiego, związanego z Jabłonowskimi. Utrzymywał bliski kontakt, także korespondencyjny, z rodziną architekta Fryderyka Lesla; sztambuch jego siostry Ludwiki, późniejszej Bronikowskiej, zapoczątkował rysunkiem i wpisem (5 I 1794, własność prywatna w Poznaniu), w r. 1793/4 wykonał kredkowy portret ich brata Karola. Z polskich prac K-a znamy winietę z herbami Polski i Litwy oraz Księgę Konstytucji 3 maja, a także ryciny portretowe: ks. Adama J. Czartoryskiego z r. 1792 (mezzotinta dedykowana przez K-a «à sa Majésté le Roi & aux Etats de la République de Pologne») i dwa odmienne wizerunki Kościuszki (mezzotinta i miedzioryt punktowany), wszystkie wg J. Grassiego. Obce ręce grafików przekazały nam rysowany przez K-a portret ks. Józefa Poniatowskiego (także wg Grassiego, rytował F. John) i malowany wizerunek krakowskiego profesora anatomii A. R. Vettera (K. portretował go z natury, ale nie wiadomo, czy jeszcze w Polsce, rytował w Wiedniu D. Weiss 1803). Mamy ponadto wiadomość o wykonaniu miniatur: Kościuszki, młodziutkiego Augusta III (wg H. Rigaud) oraz nieznanego mężczyzny. Podobno K. brał udział w insurekcji kościuszkowskiej. Jeszcze w r. 1794 wrócił jednak do Tyrolu. Odtąd nie należy już do dziejów sztuki polskiej. Mieszkał w Innsbruku (gdzie w 1799 poślubił Marię Annę Sigovsky), następnie w Wiedniu. Odebrał sobie życie w Einöd pod Grazem w r. 1806.
Był jednym z najlepszych grafików pracujących w Polsce za czasów Stanisława Augusta; słusznie spostrzeżono podobieństwo jego sztuki do prac innego interpretatora polskich portretów Grassiego, Wiedeńczyka J. P. Pichlera.
W. Enc. Ilustr.; PSB (Gröll Karol Michał); Wurzbach, Biogr. Lexikon; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler (H. Hochenegg); Rastawiecki, Słownik malarzów; tenże, Słownik rytowników; Bachowski W., Treter M., Wystawa miniatur i sylwetek, Lw. 1912 s. 10; Katalog wystawy urządzonej ku czci T. Kościuszki, Lw. 1917; [Kraszewski J. I.], Catalogue d’une collection iconographique polonaise, Dresde 1865 s. 129,132; Pamiętnik wystawy miniatur oraz tkanin i haftów, W. 1912 nr 41 a; Spis rycin… w zbiorze E. hr. Hutten-Czapskiego, Kr. 1901; – Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.–Kr. 1957 I; Gumowski M., Portrety Kościuszki, Lw. 1917; – Arch. PAN w W.: Teki Z. Batowskiego, 8q s. 346, 438, 446, 448, 449, 451, 453, 457, 467, 479, 500, 508 (wypisy ze zniszczonej korespondencji Lesslów).
Andrzej Ryszkiewicz